Η ωμή παρέμβαση της ΕΕ στην Πορτογαλία

Στην Ελλάδα, από το 2010 και μετά, έχουμε κατά καιρούς γίνει μάρτυρες ωμών παρεμβάσεων από κοινοτικά όργανα σε εσωτερικά ζητήματα της χώρας. Το είδαμε στην περίοδο πριν από τη διπλή εκλογική αναμέτρηση Μαΐου – Ιουνίου του 12’, το είδαμε στην απροκάλυπτη στήριξη του κ. Γεωργίου, με αυθημερόν στήριξη του Γ.Γ. στη Ελληνικής Στατιστικής Αρχής κατά τη διερεύνηση της τυχόν εμπλοκής του στον εκ προ μελέτης αύξηση των στοιχείων του δημοσίου χρέους για το 20009,το είδαμε στις Ιταλικές εκλογές, το είδαμε και στην περίπτωση της Κύπρου με τη Γερμανία να υποδεικνύει ποιο οικονομικό μοντέλο μπορεί να γίνεται αποδεκτό και ποιο όχι.

Την τελευταία εμφάνιση αυτής της παρεμβατικότητας την είδαμε στην Πορτογαλία. Η Πορτογαλία είχε ζητήσει διεθνή βοήθεια στις αρχές του 2011. Ο πρωθυπουργός της χώρας Pedro Passos Coelho, ήταν εξ’ αρχής από τους φανατικότερους υποστηριχτές της πολιτικής λιτότητας, υποστηρίζοντας ότι θα φέρει την ανάπτυξη και μάλιστα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Μετά την εκλογή του το 2011 εφάρμοσε ένα πρόγραμμα λιτότητας και διαρθρωτικών αλλαγών, το οποίο, όπως είχε υποστηρίξει τότε, θα είχε ως συνέπεια δύο σκληρά χρόνια βαθιάς ύφεσης και ανεργίας για τη χώρα. Στο τέλος των δύο ετών όμως η χώρα θα κέρδιζε ξανά την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών και θα γινόταν νέες επενδύσεις οι οποίες θα έφερναν την ανάπτυξη.

Η πρόβλεψη όσο αφορά τα δύο δύσκολα χρόνια επιβεβαιώθηκε πλήρως. Το κομμάτι της ανάπτυξης όμως εξακολουθεί να φαίνεται απόμακρο. Η Πορτογαλία υπήρξε, αντίθετα με την Ελλάδα, από τους πιο συνεπείς εφαρμοστές του μνημονίου. Δεν υπήρξαν μαζικές διαδηλώσεις, επεισόδια και απεργίες. Ο Πορτογαλικός λαός επέλεξε να υπομείνει για δύο χρόνια περιμένοντας τις καλύτερες μέρες που του είχαν υποσχεθεί. Το τέλος της διετίας όμως βρίσκει τη χώρα σε χειρότερη θέση από ότι είχε υπολογιστεί. Το έλλειμμα του προϋπολογισμού έχει αυξηθεί από το 4,4% του ΑΕΠ το 2011 στο 6,4% το 2012. Ο στόχου του -3% για το 2013 έχει ήδη αναθεωρηθεί στο -5,5%. Το μόνο μέγεθος που βελτιώθηκε ήταν το ισοζύγιο πληρωμών, κυρίως λόγω της αδυναμίας των Πορτογάλων να καταναλώσουν εισαγόμενα προϊόντα. Οι εξαγωγές της χώρας παρουσίασαν επίσης άνοδο, κυρίως προς τις χώρες εκτός ΕΕ. Οικονομικοί παράγοντες της χώρας υποστηρίζουν ότι η πολιτική λιτότητας που επιβάλλεται σε ολόκληρη την ΕΕ δε βοηθάει την αύξηση των εξαγωγών της Πορτογαλίας σε αυτές τις χώρες.

Η μεγαλύτερη του προβλεπόμενου ύφεση έχει βγάλει το πορτογαλικό πρόγραμμα εκτός τροχιάς και η λήψη νέων μέτρων μοιάζει επιβεβλημένη. Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση ετοιμάστηκε μεταξύ άλλων να περικόψει έναν από τους 14 μισθούς που λαμβάνουν ετησίως οι δημόσιοι υπάλληλοι καθώς και να λάβει και άλλα μέτρα για να εξοικονομήσει 1,3 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Το Συνταγματικό δικαστήριο της χώρας όμως είχε διαφορετική άποψη, κρίνοντας πολλά από αυτά τα μέτρα αντισυνταγματικά και απορρίπτοντας το σχέδιο προϋπολογισμού που είχε καταθέσει η κυβέρνηση.

Η αντίδραση της κυβέρνησης στην απόφαση του δικαστηρίου ήταν άμεση. Δήλωσε ότι παρά το γεγονός ότι τα μέτρα απορρίφθηκαν, αυτό δε σημαίνει ότι η δέσμευση της κυβέρνησης για επίτευξη των στόχων μειώσεων δεν παραμένει ισχυρή. Η αντίδραση της Ευρωπαϊκής επιτροπής ήταν άμεση και σε ένα βαθμό εξωφρενική. Η ανακοίνωση που εκδόθηκε στις 08.04.2013 ούτε λίγο ούτε πολύ επικροτεί τη δέσμευση της κυβέρνησης στην εφαρμογή των πολιτικών λιτότητας, οι οποίες θα έχουν σαν αποτέλεσμα την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των αγορών.

Στην ανακοίνωση η ευρωπαϊκή επιτροπή ούτε λίγο ούτε πολύ επικροτεί το γεγονός ότι η κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να αγνοήσει την απόφαση του συνταγματικού δικαστηρίου(“welcomes that…”), απειλεί τη διακοπή χρηματοδότησης σε περίπτωση που δεν επιβληθούν μέτρα για τη συγκράτηση του ελλείμματος (“it is a precondition for a decision…”), ζει σε μια κατάσταση άρνησης όσο αφορά την αποτυχία των μέτρων λιτότητας να εμπνεύσουν την εμπιστοσύνη των αγορών (“the growing investor confidence…”) και συστήνει τη μη διεξαγωγή δημοκρατικής συζήτησης (“it is essential that key political institutions are united in their support…”).

Η αντίδραση της επιτροπής συμβαδίζει στη γραμμή που προσπαθεί να περαστεί από τους ευρωπαίους γραφειοκράτες ότι δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στην πολιτική που προτείνεται και ότι η οποιαδήποτε συζήτηση πάνω στη χρησιμότητα των μέτρων μόνο βλαπτική μπορεί να αποβεί. Επίσης βλέπουμε να χρησιμοποιούνται δύο μέτρα και δύο σταθμά. Όταν συνεδριάζει το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, όλη η Ευρώπη έχει το βλέμα της στραμένο στην Καρλσρούη και κρατάει την ανάσα της. Όταν το Πορτογαλικό ανώτατο δικαστήριο, αντίθετα εκδίδει μια απόφαση αντίθετη στις πολιτικές που θέλει να εφαρμόσει, η επιτροπή ενθαρύνει την κυβέρνηση της χώρας να βρεί τρόπους να το παρακάμψει.