Ήρθε λοιπόν η σειρά της Κύπρου

Ήρθε λοιπόν η σειρά της Κύπρου. Το Eurogroup της 15^ης Μαρτίου βρήκε «λύση» για το πρόβλημα της Κύπρου. Η μικρή νησιώτικη δημοκρατία χρειαζόταν 17 δισεκατομμύρια ευρώ και τα μισά από αυτά θα παρέχουν οι κύπριοι αποταμιευτές. Ποιό ήταν όμως το «πρόβλημα» της Κύπρου;

Το νησί αποτελούσε μέχρι πριν από λίγο καιρό πρότυπο οικονομικής ανάπτυξης. Χαμηλή ανεργία, υψηλοί μισθοί, χαμηλό δημόσιο χρέος. Το μόνο μελανό σημείο ήταν ένα αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο. Πως όμως συγκεντρώθηκε τέτοιος πλούτος σε ένα μικρό νησί της ανατολικής Μεσογείου. Η Κύπρος από τη στιγμή της ανεξαρτητοποίησής της είχε έναν πολύ χαλαρά ρυθμισμένο χρηματοπιστωτικό τομέα. Αποτελούσε με άλλα λόγια έναν φορολογικό παράδεισο, τον οποίο και εκμεταλλευόταν παραδοσιακά βρετανικές εταιρείες.

Με την είσοδο της χώρας στο Ευρώ όμως η χώρα έγινε αγαπημένος προορισμός για Ρώσικα κεφάλαια, τα οποία έψαχναν τρόπο να μπουν στην Ευρωζώνη. Ο Κυπριακές τράπεζες ξαφνικά πλημμύρισαν με καταθέσεις, τις οποίες βέβαια και δεν μπορούσαν να αφήσουν να κάθονται. Η χώρα απέκτησε έναν τραπεζικό τομέα δυσανάλογα μεγάλο σε σχέση με το ΑΕΠ της. Τα χρήματα αυτά λοιπόν επενδύθηκαν.

Ένα τμήμα από αυτά τοποθετήθηκαν σε ελληνικά ομόλογα, τα οποία υπέστησαν ζημιές μετά το κούρεμα. Δεν οφείλονται όμως οι δυσκολίες του κυπριακού συστήματος στην Ελληνική χρεοκοπία. Η κρίση του Ευρώ «τρόμαξε» πολλούς κεφαλαιούχους, οι οποίοι απέσυραν τα κεφάλαιά τους από τις ευάλωτες χώρες του νότου. Πολλοί Ρώσοι ολιγάρχες απέσυραν τα κεφάλαιά τους από την Κύπρο αναζητώντας ασφαλέστερα λιμάνια. Ξαφνικά οι Κυπριακές τράπεζες βρέθηκαν στο κόκκινο.

Οι ψίθυροι άρχισαν πριν από μερικούς μήνες. Η Κύπρος μάλλον θα χρειαζόταν εξωτερική βοήθεια. Τότε το ποσό που είχε υπολογιστεί για την Κύπρο ήταν 2-4 δισεκατομμύρια Ευρώ. Σήμερα μετά τη συνεχή αιμορραγία των καταθέσεων είναι 17.

Οι ευρωπαίοι ηγέτες είχαν δηλώσει ότι στις 15 Μαρτίου δε θα ασχολούνταν με την Κύπρο. Τα χαράματα στις 16 δήλωσαν ότι η «λύση» για την Κύπρο βρέθηκε. Θα δοθούν δάνεια 17 δισεκατομμυρίων. Τα 5,7 από αυτά τα δισεκατομμύρια θα είναι από κύπριους καταθέτες. Οι καταθέσεις άνω των 100.000 θα κουρευτούν κατά 9,9%, ενώ οι κάτω από 100.000 6,75%. Η λέξη κουρευτούν δεν είναι ακριβής. Οι καταθέτες θα λάβουν σαν αντάλλαγμα κοινές μετοχές των τραπεζών που χρειάζονται ανακεφαλαιοποίηση. Ο αιφνιδιασμός ήταν απαραίτητος για να πετύχει το σχέδιο. Η παραμικρή υπόνοια ότι οι καταθέσεις θα μετατρεπόταν σε μετοχές θα οδηγούσε σε εκτεταμένο τραπεζικό πανικό.

Ο τραπεζικός πανικός τελικά δεν αποφεύχθηκε, ήταν όμως ήδη αργά. Το τμήμα των καταθέσεων που αντιστοιχούσε στην εισφορά των καταθετών είχε ήδη δεσμευτεί.

Το πρόβλημα της μεγαλονήσου ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερο από αυτό της Ελλάδας. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα του νησιού ήταν τόσο διογκωμένο που η διάσωσή του από το κράτος θα ήταν αδύνατη. Η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών του νησιού απαιτεί 17 δις όταν το ΑΕΠ του νησιού είναι μόλις 15. Αντίστοιχα, οι Ελληνικές τράπεζες χρειάζονται 50 με το ΑΕΠ της χώρας να είναι 170 δις. Όσες περικοπές και να κάνανε οι Κύπριοι τόσα λεφτά δε θα βρίσκανε. Η μετατροπή των καταθέσεων σε μετοχές (bail in) ήταν η μόνη λογική λύση.

Η κυπριακή κυβέρνηση δεν είχε πολλές επιλογές. Η ΕΚΤ απειλούσε να σταματήσει τη στήριξη των κυπριακών τραπεζών. Χωρίς αυτή τη στήριξη η κατάρρευση θα ήταν άμεση. Το πρόβλημα με τη λύση που δόθηκε είναι ότι οι ξένοι μεγαλοκαταθέτες που δημιούργησαν τη «φούσκα» έχουν εν μέρει ήδη αρχίσει να αφήνουν τη χώρα.

Τα πραγματικά προβλήματα της Κυπριακής Δημοκρατίας θα αρχίσουν όμως από την Τρίτη. Ποιος θα νιώθει πλέον ασφαλής με τα χρήματά του σε μια Κυπριακή τράπεζα; Η αιμορραγία των καταθέσεων θα συνεχιστεί με εντονότερο ρυθμό. Ένα δεύτερο επίσης πολύ σημαντικό ερώτημα είναι ποιος θα αισθάνεται πλέον ασφαλής με τα χρήματά του σε μια Ευρωπαϊκή τράπεζα; Αν μια λύση έχει εφαρμοστεί σε μια χώρα γιατί να μην εφαρμοστεί και σε μια άλλη;

Τα 5-6 δις που εξασφάλισαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες από τους Κύπριους καταθέτες μπορεί να τους κοστίσουν πολλά περισσότερα μακροπρόθεσμα ή και βραχυπρόθεσμα. Η εμμονή της ΕΚΤ στην πολιτική της να μην τυπώνει τζάμπα χρήμα για να σώσει τις τράπεζες της Ευρωζώνης μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην κατάρρευση του ενιαίου νομίσματος.