Το City του Λονδίνου

Από τα μεσάνυχτα της 31^ης Ιανουαρίου 2020 το Ηνωμένο Βασίλειο δεν αποτελεί πλέον και επίσημα μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι επίκαιρο να στρέψουμε το βλέμμα μας σε ένα τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου, το οποίο ποτέ δεν αποτέλεσε στην ουσία τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατά μία έννοια δεν αποτέλεσε ποτέ τμήμα ούτε καν του Ηνωμένου βασιλείου.

Αναφερόμαστε φυσικά στο City του Λονδίνου, το οποίο αποτελεί την αρχαιότερη αδιάλειπτη μέχρι τις μέρες μας τοπική – κρατική αρχή, η μοντέρνα εκδοχή της οποίας θεωρείται ότι ξεκινάει το 1067 μ.Χ. Ο οργανισμός που διοικεί το City ονομάζεται City of London Corporation και έχει δικαιοδοσία σε μια μικρή εδαφική έκταση ενός τετραγωνικού μιλίου, όπου στεγάζονται οι επιχειρήσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα. Αποτελεί ξεχωριστό οργανισμό από το Δήμο του Λονδίνου ο οποίος έχει δικαιοδοσία στην υπόλοιπη μητροπολιτική περιοχή του Λονδίνου. Πως όμως προέκυψε αυτή η διαίρεση;

Το Λονδίνο Ιδρύθηκε στις όχθες του Τάμεση από τον Ρωμαίο Κυβερνήτη της Βρετανίας, Ostorius Scapula, ο οποίος έδωσε εντολή να χτιστεί μια μόνιμη βάση στη βόρεια όχθη του ποταμού, περίπου το 50 μ.Χ. Μετά την αποχώρηση των Ρωμαίων από την Αγγλία, η περιοχή έχασε τη συνοχή της. Δεν υπήρχε ένας κεντρικός διοικητής και οι διάφοροι επίδοξοι βασιλιάδες δεν μπορούσαν να επιβάλλουν την εξουσία τους σε ολόκληρο το νησί. Σε αυτό το περιβάλλον το Λονδίνο, καλά οχυρωμένο και σε στρατηγική θέση ελέγχοντας το παραποτάμιο εμπόριο στον Τάμεση κατόρθωσε να παραμείνει αυτοδιοίκητο και διατήρησε τη σχετική αυτοτέλειά του.

Χίλια χρόνια αργότερα ο Γουλιέλμος ο κατακτητής[1] εισβάλει στην Αγγλία και μετά τη νίκη του στη μάχη του Hastings, το 1066, στέφεται βασιλιάς της Αγγλίας τα Χριστούγεννα του ίδιου έτους στο Αβαείο του Γουέστμιστερ. Παρά τη νίκη του στο Hastings όμως, ο Γουλιέλμος συνέχισε να συναντά αντίσταση. Ένα από τα μέρη που αντιστάθηκε με επιτυχία στην προέλασή του ήταν και το Λονδίνο, με το οποίο αναγκάστηκε να έρθει σε συμβιβασμό. Το 1067 ο Γουλιέλμος παραχωρεί ξεχωριστό καταστατικό στην πόλη του Λονδίνου με το οποίο τους επιτρέπει να διατηρήσουν τα δικαιώματα τις ελευθερίες και την ανεξαρτησία που απολάμβαναν υπό τη βασιλεία του τελευταίου Αγγλοσάξονα βασιλέα της Αγγλίας, του Εδουάρδου του εξομολογητή, ο οποίος επίσης δεν μπορούσε να επιβάλει την εξουσία του πλήρως στην πόλη του Λονδίνου.

Αυτή η μοναδική ανεξαρτησία αποτελεί μέχρι σήμερα τη βάση πολλών από τα προνόμια που απολαμβάνει το City, το οποίο αποτελεί με μια έννοια μοναδικό θύλακα αγγλοσαξονικής κυριαρχίας στην Αγγλία μετά τη Νορμανδική κατάκτηση. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι Νορμανδοί, οι οποίοι επέλεξαν το Λονδίνο για πρωτεύουσά τους προέβησαν στην ανέγερση ενός δεύτερου, δικού τους πόλου εξουσίας, παρακείμενου στο City. Αυτός ο πόλος εξουσίας ήταν το Westminster, η ονομασία του κυριολεκτικά σημαίνει δυτικά της πόλης του Λονδίνου (City of London). Το Westminster αποτελούσε ξεχωριστή πόλη μέχρι περίπου το 1600 οπότε και η οικοδόμηση κτιρίων στο ενδιάμεσο στην ουσία το ένωσε με το City. Εκεί βρίσκεται μέχρι σήμερα το παλάτι και η έδρα της κυβέρνησης και της Βουλής.

Η «μοντέρνα περίοδος» για το City ξεκινάει λοιπόν το 1067 μ.Χ. Από τότε αυτή η περίεργη δικαιοδοσία ακολουθεί μια παράλληλη και διαφορετική πορεία από το Ηνωμένο Βασίλειο. Η διαφορετικότητά της και η ανεξαρτησία της επανεπιβεβαιώνονται σε διαφορετικά σημεία ανά τους αιώνες.

Όταν η υπόλοιπη Αγγλία αφοπλίστηκε και αποποιήθηκε των δικαιωμάτων της το 1066, το  City διατήρησε τα προνόμιά του, τις περιουσίες των κατοίκων του και τις ένοπλες πολιτοφυλακές του. Ο ίδιος ο βασιλιάς υποχρεωνόταν να αφήσει τα όπλα του για να εισέλθει στο City. Όταν το 1085 ο Γουλιέλμος διέταξε να γίνει απογραφή των εδαφών και περιουσιών που κατέκτησε το 1066, έτσι ώστε να μπορέσει να επιβάλει φορολογία, το City εξαιρέθηκε.

Η Μάγκνα Κάρτα κάνει αναφορά σε μία μόνο πόλη σε ολόκληρο το σώμα της. «Η πόλη του Λονδίνου θα διατηρήσει όλες τις αρχαίες ελευθερίες της, τόσο από στεριάς όσο και από θαλάσσης[2]». Ο δήμαρχος του Λονδίνου μάλιστα ορίζεται ως ένας από τους δύο εγγυητές της τήρησης της συμφωνίας από την πλευρά του στέμματος.

Όταν το αγγλικό στέμμα ζήτησε το 1632 από τις αρχές του City να επεκτείνει τα προνόμια που απολάμβανε και σε νέες περιοχές του Λονδίνου που δημιουργήθηκαν από ένα μεγάλο εσωτερικό μεταναστευτικό ρεύμα της περιόδου 1580 – 1630, το City αρνήθηκε. Περίπου 10.000 άτομα συνέρρεαν ετησίως στο Λονδίνο από το βορά και τα midlands μετά την εκδίωξή τους από τις περιουσίες τους. Το City αντί να επεκτείνει τις δημοκρατικές πρακτικές και το νομικό σύστημά του στα νέα προάστια του Wesminster, του Clerkenwell, του Whitechapel και του Southwark περιχαρακώθηκε στο τετραγωνικό μίλι του. Αντίθετα χρησιμοποίησε αρκετούς από τους πόρους του για να μεταφέρει μεγάλο τμήμα του νέου αυτού πληθυσμού στη Βόρεια Ιρλανδία, δημιουργώντας μια μεγάλη προτεσταντική κοινότητα και θέτοντας τις βάσεις για μια σύρραξη που ταλαιπώρησε τον τόπο για αιώνες. Η Μεγάλη Άρνηση του 1637, όταν το City περιχαρακώθηκε και γύρισε στην ουσία την πλάτη του στο υπόλοιπο Λονδίνο όρισε τη σύγχρονη ιστορία της μητροπολιτικής περιοχής. Η Ιστορία του Λονδίνου έγινε έκτοτε επίσημα η ιστορία δύο πόλεων, με ένα δήμαρχο για τη μητροπολιτική περιοχή και έναν Lord mayor για το City, την αρχαιότερη πολιτική οργάνωση στον κόσμο εν λειτουργία σήμερα, η οποία και έχει πλέον τεθεί εξ’ ολοκλήρου στην υπηρεσία του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Η δυναστείας των Στιούαρτ προσπάθησε δύο φορές να μεταρρυθμίσει την πόλη του Λονδίνου. Η πρώτη οδήγησε στην εκτέλεση του βασιλιά. Η δεύτερη προσπάθεια έγινε από τον Κάρολο τον Β’. Ο Κάρολος προσπάθησε να καθιερώσει τη μοναρχία ως την πηγή της εξουσίας του οργανισμού που διοικούσε το City. Μετά το θάνατό του όμως και τη σύντομη βασιλεία του Ιάκωβου του Β’, οι μεταρρυθμίσεις του ανατράπηκαν από τη συμβασιλεία του William και της Mary, οι οποίοι το 1690 επανα διακήρυξαν  ότι οποιαδήποτε ρύθμιση είχε γίνει στο παρελθόν η οποία άγγιζε ή αφορούσε τις ελευθερίες, τα δικαιώματα ή τις ιδιοκτησίες πολιτών του Λονδίνου καταργούνται.

Ανά περιόδους διάφοροι μονάρχες και αργότερα κυβερνήσεις προσπάθησαν να θέσουν τέλος στα προνόμια που απολάμβανε το City. Όλες απέτυχαν. Ο Clement Attlee, ένας από τους λίγους πολιτικούς που αναφερόταν στο ζήτημα έλεγε χαρακτηριστικά: «Υπάρχει στη Μεγάλη Βρετανία μια άλλη εξουσία, η οποία δεν έχει την έδρα της στο Westminster. Το City του Λονδίνου, ένας βολικός όρος που περιγράφει μια συλλογή οικονομικών συμφερόντων, έχει τη δυνατότητα να επιβάλει τη θέλησή του στην κυβέρνηση και τη χώρα. Αυτοί που ελέγχουν το χρήμα μπορούν να επιδιώξουν μια πολιτική στο εσωτερικό και το εξωτερικό αντίθετη από αυτή που έχει αποφασιστεί από το λαό». Το εργατικό κόμμα υποσχόταν για το μεγαλύτερο μέρος του 20^ου αιώνα να καταργήσει τον Οργανισμό που διοικεί το Cityκαι να τον ενσωματώσει σε έναν ενιαίο δήμο για ολόκληρο το Λονδίνο. Η υπόσχεση αυτή παρέμενε ανενεργή μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 90’, όταν σε αντάλλαγμα της υποστήριξης του χρηματοπιστωτικού τομέα στην προεκλογική εκστρατεία του για τον θώκο του πρωθυπουργού, ο Tony Blair αντικατέστησε τη λέξη «κατάργηση» για τον Οργανισμό του City από το πρόγραμμα των εργατικών με τη λέξη «μεταρρύθμιση».

Το City απολαμβάνει λοιπόν διαχρονικά μια σειρά προνομίων τα οποία το διαχωρίζουν από το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Αναφερθήκαμε παραπάνω στο γεγονός ότι ο Γουλιέλμος ο Κατακτητής υποχρεωνόταν να αφήνει τα όπλα του έξω από τα τείχη για να εισέλθει στην πόλη. Ακόμα και σήμερα, όταν η βασίλισσα επισκέπτεται το City , σταματάει στο Temple Bar και περιμένει τον Lord Mayor, ο οποίος συνοδεύεται από άλλους αξιωματούχους της πόλης. Η βασίλισσα αγγίζει το σπαθί του δημάρχου, συμβολίζοντας την πολιτική ασυνέχεια μεταξύ του City και της υπόλοιπης Βρετανίας. Κάθε χρόνο ο υπουργός οικονομικών της Μεγάλης Βρετανίας δίνει μια ομιλία στο Guildhall, την έδρα της κυβέρνησης του City και στην έπαυλη του Lord Mayor όπου αναφέρει τους τρόπους με τους οποίους προστατεύει τα συμφέροντα του χρηματοπιστωτικού τομέα.

Στο City κατοικούν περίπου 7.400 άνθρωποι και ο καθένας από αυτούς ψηφίζει στις δημοτικές εκλογές. Αυτό που διαφοροποιεί τις εκλογές στο City είναι το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους μέσα στο τετραγωνικό μίλι δικαιούνται και ψηφίζουν στις δημοτικές εκλογές. 450.000 εργαζόμενοι συρρέουν καθημερινά στο City και 11.500 ψήφοι αντιστοιχούν στις επιχειρήσεις που εδρεύουν στο City, οι οποίες στέλνουν εκλέκτορες στις τοπικές εκλογές. Η εκπροσώπηση των επιχειρήσεων είναι σχεδόν διπλάσια από αυτή των μονίμων κατοίκων. Από τις 25 εκλογικές περιφέρειες, οι μόνιμοι κάτοικοι ψηφίζουν μόνο στις 4. Στις υπόλοιπες 21 στέλνουν αντιπροσώπους οι επιχειρήσεις. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στην επίσημη περιγραφή των καθηκόντων του Lord Mayor, ο οποίος στην επίσημη ιστοσελίδα του οργανισμού που διοικεί το city περιγράφεται ως διεθνής πρεσβευτής του χρηματοπιστωτικού τομέα του Ηνωμένου Βασιλείου. Ο Lord Mayor  εκλέγεται και εκπροσωπεί κυρίως την Goldman Sachs, την Τράπεζα της Κίνας και την KPMG.

Πέρα από μια περίπλοκη μεσαιωνική διοικητική δομή δημοτικών συμβούλων, aldermen και σερίφιδων, οι οποίοι διοικούν έναν οργανισμό, η μυστικοπάθεια του οποίου είναι πρωτοφανής για τη χώρα με τη μεγαλύτερη δημοκρατική παράδοση στον κόσμο[3], υπάρχει και ο Rememberancer. Ο Rememberancer είναι ο παλαιότερος θεσμοθετημένος λομπίστας στο κόσμο. Ο θεσμός ξεκίνησε το 1571 και δρα σαν ενδιάμεσος ανάμεσα στην κυβέρνηση του υπόλοιπου βασιλείου και του City. Παλαιότερα δρούσε σαν ενδιάμεσος μεταξύ του Lord Mayor και του στέμματος, ενώ με την μετατόπιση της εξουσίας από το παλάτι στη Βουλή των κοινοτήτων, μετακινήθηκε και αυτός. Σήμερα αποτελεί τον μοναδικό μη κοινοβουλευτικό μέσα στην αίθουσα και δουλειά του είναι η διατήρηση και η επέκταση της θέσης του Cityκαθώς και η διασφάλιση των καθιερωμένων δικαιωμάτων και προνομίων του.

Το City λοιπόν είναι και δεν είναι τμήμα του Ηνωμένου Βασιλείου και από αυτή την άποψη δεν αποτελεί τμήμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πως θα μπορούσε άλλωστε, μιας και δεν αποτελεί δημοκρατία. Αποτελεί την ιδανική έδρα του τραπεζικού κεφαλαίου. Συνδυάζει όλα τα πλεονεκτήματα ενός φορολογικού παραδείσου όπως χαμηλή ως μηδενική φορολογία και ελάχιστη ή έστω εξαιρετικά ευνοϊκή ρύθμιση της αγοράς στην οποία δραστηριοποιείται, καθώς και πρόσβαση σε εξειδικευμένο επιστημονικό δυναμικό στην καρδιά μιας σύγχρονης πολυπολιτισμικής μεγαλούπολης. Μια μεσαιωνική, ανεξάρτητη δικαιοδοσία κρυμμένη στο κέντρο της παλαιότερης κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στον σύγχρονο κόσμο …

[1] Ο Γουλιέλμος ο κατακτητής (1028-1087 μ.Χ) είναι απόγονος του Ρόλο της Νορμανδίας, φημισμένου Βίκινγκ πολεμιστή, ο οποίος μετά από σειρά επιτυχημένων πολεμικών επιχειρήσεων στη Γαλλία κατόρθωσε να του αποδοθεί δική του γη στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, το οποίο αποτέλεσε στην ουσία γη των βορείων – Νορμανδία. Απόγονοι του Γουλιέλμου κατέχουν μέχρι τις μέρες μας το θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου

[2] the City of London shall have all its ancient liberties by land as well as by water.

[3] Είναι χαρακτηριστικό ότι το City of London Corporation δε δημοσιεύει πουθενά τα περιουσιακά και άλλα οικονομικά στοιχεία του.