Το σκάνδαλο της Τράπεζας Πειραιώς του 2012 – Μέρος Β’: Η ανακεφαλαιοποίηση

Στα μέσα Ιουλίου το ίδιο πρακτορείο με νέο δημοσίευμά του αποκαλύπτει πολύ μεγαλύτερο σκάνδαλο σχετικά με την ίδια τράπεζα.

Από το τέλος του 2010 ήταν φανερό ότι οι Ελληνικές τράπεζες θα χρειαζόταν ανακεφαλαιοποίηση. Η πρώτη επιλογή ήταν να προσφέρουν τα αναγκαία κεφάλαια οι μέτοχοι των τραπεζών και άλλοι επενδυτές. Αν τα απαιτούμενα κεφάλαια δε συγκεντρώνονταν από την ελεύθερη αγορά θα παρενέβαινε το κράτος για να συμπληρώσει τα απαιτούμενα. Η Τράπεζα Πειραιώς προχώρησε σε αύξηση μετοχικού κεφαλαίου τον Ιανουάριο του 2011. Το κλίμα δυσπιστίας προς τις ελληνικές τράπεζες ήταν μεγάλο. Μια επιτυχημένη αύξηση κεφαλαίου θα σηματοδοτούσε την εμπιστοσύνη των αγορών στους χειρισμούς της τράπεζας. Και πράγματι η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου ήταν επιτυχής. Αντλήθηκαν 800 εκατομμύρια ευρώ. Ήταν όμως έτσι τα πράγματα;

Το ρεπορτάζ του Reuters αποκαλύπτει ότι η οικογένεια Σάλλα είχε συστήσει τρεις υπεράκτιες εταιρείες στην Κύπρο με μοναδικό σκοπό τη συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου της Πειραιώς. Αυτό δεν θα αποτελούσε πρόβλημα από μόνο του αν οι μέτοχοι των εταιρειών αυτών είχαν συνεισφέρει και τα κεφάλαια για την αγορά των μετοχών. Χρήματα όμως δεν υπήρχαν. Οι εταιρείες αυτές δανείστηκαν τα απαραίτητα κεφάλαια, πάνω από 120 εκατομμύρια ευρώ, από μια άλλη τράπεζα, τη Marfin.

Εδώ ξεκινάει μια μεγάλη συζήτηση. Είναι αυτό επιτρεπτό; Η Τράπεζα της Ελλάδος απαντάει πως ναι είναι επιτρεπτό. Με αυτή την άποψη όμως συνηγορούν μόνο οι κεντρικές τράπεζες του Λουξεμβούργου, της Ισπανίας και της Σλοβακίας. Όλες οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης διαφωνούν. Εκφράζεται η άποψη ότι αν μια τράπεζα χορηγήσει δάνειο με σκοπό τη συμμετοχή στην αύξηση κεφαλαίου μιας άλλης τράπεζας, το ποσό αυτό του δανείου θα πρέπει να αφαιρεθεί από τα δικά της κεφάλαια. Αν μια τέτοια πρακτική ήταν επιτρεπτή και εφ’ όσον το χρήμα δημιουργείται μέσα στο τραπεζικό σύστημα θα μπορούσαμε να δημιουργούμε κεφάλαια μέσω δανείων και να αυξάνουμε το μετοχικό κεφάλαιο των τραπεζών όσο θέλουμε, στην ουσία δημιουργώντας τράπεζες όσο κεφαλαιακά ισχυρές όσο θέλουμε.

Ακόμα όμως και αν τα παραπάνω είναι θεμιτά ας εξετάσουμε τα πράγματα από την πλευρά της Marfin. Ποια τράπεζα θα έδινε με τόση ευκολία ένα τέτοιο δάνειο; Όταν ένας πελάτης ζητάει δάνειο μια τράπεζα τον ξεσκονίζει. Ζητάει εγγυήσεις, υποθηκεύει την ακίνητη περιουσία του δανειολήπτη, εξετάζει το εισόδημά του, ακόμα και τις μελλοντικές προοπτικές του εισοδήματός του. Σε μια επιχείρηση εξετάζει τα πάγια στοιχεία της που μπορούν να υποθηκευτούν, ενώ αν αυτά δεν επαρκούν αναζητάει προσωπικές εγγυήσεις από τους μετόχους. Εξετάζει επίσης τη δυνατότητα της επένδυσης να αποφέρει κέρδη. Τι από όλα αυτά έκανε στην προκειμένη περίπτωση η Marfin;

Η απάντηση είναι απλή και αμείλικτη. Τίποτε. Τίποτε. Οι εν λόγω εταιρείες συμφερόντων της οικογένειας Σάλλα δε διέθεταν πάγια για να υποθηκευτούν. Προσωπικές εγγυήσεις δε δόθηκαν. Η προοπτικές κερδοφορίας της Πειραιώς, μετοχές της οποίας αγοράστηκαν με τα συγκεκριμένα δάνεια, δεν υπήρχαν. Προοπτική αύξησης της αξίας των μετοχών δεν υπήρχε. Ακόμα και εσωτερικοί ελεγκτές της Marfin εξέφρασαν τον προβληματισμό τους με την παροχή αυτών των δανείων σε μια εποχή που και η ίδια η Marfin δεν ήταν στην καλύτερη κατάσταση με την κεφαλαιακή επάρκειά της στα όρια.

Ένα χρόνο και κάτι μήνες μετά τη χορήγηση του δανείου οι μετοχές της Πειραιώς έχουν πέσει από το 1 ευρώ στα 20 λεπτά. Τα δάνεια προφανώς και δεν μπορούν να εξυπηρετηθούν. Το μοναδικό ενέχυρο έχει χάσει το 80% της αξίας του. Η Marfin, νυν Cyprus Popular Bank έχει εγγράψει αυτές τις απώλειες στον ισολογισμό της; Προφανώς όχι.

Το συμπέρασμα που αβίαστα βγαίνει είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες δρουν σαν κλειστό κύκλωμα δημιουργώντας χρήμα η μια για την άλλη έτσι ώστε να αποκτήσουν ξανά κεφαλαιακή επάρκεια. Εφόσον αυτό δεν απαγορεύεται θα ήταν θεμιτό εφ΄ όσον τα κεφάλαια αυτά έδιναν ώθηση στην αγορά για να ξεπεραστεί η κρίση και να αυξηθούν ξανά οι μετοχές των τραπεζών. Από τη στιγμή όμως που αυτό δε συμβαίνει και η Marfin δεν ανακαλεί τα δάνεια, προφανώς για να μη βρεθεί με μετοχές της Πειραιώς στα χέρια και αναγκαστεί να καταγράψει απώλειες, υπάρχει πρόβλημα.

Επιπρόσθετα αν βασικός μέτοχος ή διοικητής τραπεζικού ιδρύματος ή κοντινά του πρόσωπα έχουν συναλλαγές με την τράπεζα ή προβαίνουν σε αύξηση του μεριδίου τους είναι υποχρεωμένοι να δημοσιοποιήσουν τις συναλλαγές τους. Στις δύο παραπάνω περιπτώσεις δημοσιοποίηση δεν έγινε. Η αλήθεια είναι ότι ο κ. Μιχάλης Σάλλας δε συμμετέχει σε καμία από τις παραπάνω εταιρείες, ούτε στις εταιρείες διαχείρισης ακινήτων, ούτε στα οχήματα ειδικού σκοπού που συμμετείχαν στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Πειραιώς. Συμμετείχε όμως σε όλες τις περιπτώσεις η γυναίκα του και τα παιδιά του. Σε αυτή την περίπτωση τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος, όσο και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δέχονται ότι ο νόμος δεν προσδιορίζει επακριβώς ποια μπορεί να είναι τα «κοντινά πρόσωπα». Δέχονται λοιπόν ότι η γυναίκα και τα παιδιά του κ. Σάλλα δεν είναι κοντινά του πρόσωπα. Βολικό.

Τα τεκταινόμενα στην Τράπεζα Πειραιώς έχουν προκαλέσει μεγάλη συζήτηση στο εξωτερικό. Ποια ήταν η αντίδραση στην Ελλάδα; Καμία. Η κάλυψη από τα ελληνικά ΜΜΕ μηδενική. Οι ελεγκτικές αρχές απολύτως αδρανείς. Ο οικονομικός εισαγγελέας συγκλονιστικά απών. Προτίμησε την ίδια περίοδο να ασχοληθεί με τη συνέντευξη του κ. Ρουμελιώτη σε εφημερίδα του εξωτερικού. Στη χώρα συντελούνταν οικονομικές ατασθαλίες εκατομμυρίων ευρώ από μία τράπεζα με ισχυρές ενδείξεις ότι παρόμοιες πρακτικές είχαν ακολουθηθεί και από άλλες τράπεζες και αυτός προτίμησε να ασχοληθεί με μια συνέντευξη …