Το αδιέξοδο του bitcoin

Τους τελευταίους μήνες η πορεία του ψηφιακού νομίσματος bitcoin έχει εξάψει τη φαντασία πολλών. Η τιμή του έχει εκτιναχθεί από περίπου $500 στα μέσα του 2016 και λιγότερα από $1.000 στην αρχή του έτους στις $10.000. Τί είναι όμως το bitcoin;

Το bitcoin είναι ένα εξ ολοκλήρου ψηφιακό νόμισμα που δημιουργήθηκε το 2008 από αγνώστους. Έχει αποκεντρωμένη δομή, χωρίς να υποστηρίζεται και να ελέγχεται από μια κεντρική αρχή και σίγουρα όχι από μια κεντρική τράπεζα ή ένα κράτος.

Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του bitcoin είναι ότι μπορούν να φτιαχτούν μόνο 21.000.000 «κομμάτια». Αυτό διασφαλίζει τους κατόχους και χρήστες του νομίσματος ότι δε θα έρθει κάποια στιγμή κάποιος να «τυπώσει» ένα δισεκατομμύριο καινούρια κομμάτια τα οποία θα απαξιώσουν τα ήδη υπάρχοντα.

Πως όμως «τυπώνονται» τα bitcoin και από ποιόν; Χωρίς να μπούμε σε τεχνικές λεπτομέρειες μπορούμε να πούμε ότι κάθε bitcoin κατασκευάζεται από έναν υπολογιστή, αφού αυτός εκτελέσει μια σειρά πολύ περίπλοκων και ολοένα και αυξανόμενα χρονοβόρων υπολογισμών. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται εξόρυξη – mining. Ο αλγόριθμος είναι έτσι κατασκευασμένος ώστε τα πρώτα bitcoin που δημιουργήθηκαν, εξ ορύχθηκαν σχετικά εύκολα, ενώ όσο περισσότερα παράγονται, τόσο πιο δύσκολο είναι για έναν υπολογιστή να τα εξορύξει. Εδώ και κάποια χρόνια η εξόρυξη bitcoin έχει καταστεί μια ιδιαίτερα ακριβή, χρονοβόρα και ενεργοβόρα διαδικασία, για την οποία χρησιμοποιούνται εξειδικευμένα μηχανήματα. Η συμβολή κάποιου εξορυκτή – miner είναι επίσης απαραίτητη και για την εκκαθάριση μιας συναλλαγής.

Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε κυκλοφορία περίπου 16-17 εκατομμύρια bitcoin. Ο καθένας μπορεί να αποκτήσει bitcoin είτε μπαίνοντας στη διαδικασία της εξόρυξης είτε ανταλλάσσοντάς τα με χρήματα ή με κάποιο προϊόν ή υπηρεσία. Καθώς ο καιρός περνάει η διαδικασία της εξόρυξης θα γίνεται ολοένα και πιο περίπλοκη και υπολογίζεται σήμερα ότι μέχρι το 2033 θα έχει παραχθεί σχεδόν το σύνολο των 21.000.000 δυνατών bitcoin που μπορούν εκ του σχεδιασμού αυτού του ψηφιακού νομίσματος να δημιουργηθούν.

Σε αυτό ακριβώς το σημείο έγκειται και το θεμελιώδες αδιέξοδο του bitcoin. Το bitcoin θέλει να καθιερωθεί ως ένα νέο νόμισμα, ανεξάρτητο από οποιαδήποτε κεντρική αρχή. Για να καθιερωθεί όμως ένα νέο νόμισμα θα πρέπει να εκπληρώνει τις τρεις βασικές λειτουργίες του χρήματος. Αυτές είναι α) να αποτελεί μέσο συναλλαγών, β) να αποτελεί μέσο μέτρησης αξίας και γ) μέσο αποθήκευσης αξίας. Η ύπαρξη κεντρικής αρχής, η οποία θα υποστηρίζει ένα νόμισμα, όσο και αν αυτό ακούγεται παράξενο δεν είναι απαραίτητη. Έχουν υπάρξει ιστορικά παραδείγματα, όπου νομίσματα έχουν καθιερωθεί χωρίς να απολαμβάνουν τη στήριξη από μια κεντρική κρατική ή τραπεζική οντότητα.

Η εκπλήρωση των τριών βασικών λειτουργιών του χρήματος είναι όμως απαραίτητη για την καθιέρωση ενός νομίσματος. Το bitcoin θα δυσκολευτεί πολύ να εκπληρώσει την πρώτη και κύρια λειτουργία του χρήματος, η οποία είναι η χρήση του ως μέσο συναλλαγών. Το bitcoin έχει ταβάνι τα 21.000.000 κομμάτια. Δεν μπορούν να εξ ορυχθούν άλλα. Κάποια στιγμή θα δημιουργηθεί μια κρίσιμη ομάδα ανθρώπων η οποία θα αναζητήσει ρευστότητα για να πραγματοποιήσει συναλλαγές και δε θα τη βρίσκει. Και τότε θα στραφεί σε κάτι άλλο, είτε αυτό θα είναι ένα άλλο κρυπτονόμισμα, όπως το Ethereum , είτε ένα παραδοσιακό νόμισμα. Και τότε η φούσκα θα σκάσει.

Αυτό που δυσκολεύει τα πράγματα περεταίρω για το bitcoin είναι το γεγονός ότι η παραγωγή – εξόρυξή του έχει πλέον κάποιο σημαντικό κόστος σε χρόνο – ενέργεια – εξοπλισμό. Και τα συμφέροντα των παραγωγών είναι εκ διαμέτρου αντίθετα από τα συμφέροντα των χρηστών. Οι παραγωγοί bitcoin θέλουν να δημιουργήσουν μια τεχνητή έλλειψη στην αγορά για να αυξηθεί η τιμή. Προς το παρόν φαίνεται να τα καταφέρνουν. Η ρευστότητα του κρυπτονομίσματος είναι πολύ μικρή. Πολλοί εξ ορυκτές δημιουργούν καθυστερήσεις στην εκκαθάριση συναλλαγών ενώ επιπρόσθετα δε θέτουν και όλα τα bitcoin που δημιουργούν στην κυκλοφορία, προσβλέποντας σε μια αύξηση της τιμής.

Οι χρήστες του κρυπτονομίσματος από την άλλη πλευρά θέλουν ρευστότητα και σχετική σταθερότητα και προβλεψιμότητα των τιμών. Η χρήση bitcoin δεν πρόκειται να εξαπλωθεί ποτέ με την αξία του να αυξάνει συνεχώς. Τι θα σκέφτεται άραγε ένας χρήστης που χρησιμοποίησε ένα bitcoin για να αγοράσει μια τηλεόραση τον Ιανουάριο βλέποντας ότι αν είχε κρατήσει το bitcoin του θα μπορούσε τώρα να πάρει 10 τηλεοράσεις ή ένα αυτοκίνητο; Ακόμα χειρότερα τι θα γινόταν αν κάποιος έπαιρνε στεγαστικό δάνειο με ρήτρα bitcoin τον Ιανουάριο; Σε λιγότερο από ένα χρόνο θα χρωστούσε πάνω από τα διπλάσια …

Η παρούσα κατάσταση είναι αδιέξοδη και στην ουσία καταδικάζει το μέλλον του bitcoin. Η χρήση του ως μέσο συναλλαγής υπονομεύεται διαρκώς από τους εξ ορύκτες και το μόνο που απομένει είναι μια κερδοσκοπική σπέκουλα. Το που θα φτάσει είναι προς το παρόν άγνωστο, αλλά κάποια στιγμή η επιθυμία να μετατραπούν όλα αυτά τα bitcoin σε iPhone και αυτοκίνητα θα γίνει ακαταμάχητη. Και τότε η φούσκα θα σκάσει.

Όταν κάποτε ο Nathan Rothchild ρωτήθηκε για το μυστικό του πλούτου του απάντησε «Πάντα πουλούσα πολύ νωρίς» …