Σκέψεις για τα επιτόκια
Η αγορά κρατικών ομολόγων περνάει αναμφισβήτητα μια κρίση. Το κόστος δανεισμού που αντιμετωπίζουν οι χώρες τις ευρωπαϊκής περιφέρειας είναι απαγορευτικό. Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτό οφείλεται στον δημοσιονομικό εκτροχιασμό της χώρας. Οι υπόλοιπες χώρες όμως της περιφέρειας που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, όπως έχουμε περιγράψει και παλαιότερα δεν έχουν παρόμοια προβλήματα με την Ελλάδα. Οι λόγοι που πλήττονται αυτές οι χώρες έχουν να κάνουν περισσότερο με το αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα.
Παράλληλα όμως με την κρίση της περιφέρειας, ένα άλλο οικονομικό παράδοξο εξελίσσεται αθόρυβα στον Ευρωπαϊκό βορά. Τα επιτόκια δανεισμού που απολαμβάνουν οι χώρες του πυρήνα της Ευρωζώνης είναι ασυνήθιστα χαμηλά. Τα αρνητικά πραγματικά επιτόκια[1] είναι καθημερινή πραγματικότητα για κάποιες χώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα η Γερμανία και εσχάτως και η Γαλλία έχει δανειστεί και με οριακά αρνητικό πραγματικό επιτόκιο.
Τι σημαίνει όμως αρνητικό πραγματικό επιτόκιο;
Αρνητικό πραγματικό επιτόκιο 1% σημαίνει ότι κάποιος δανείζει σήμερα στο Γερμανικό δημόσιο €100 και παίρνει πίσω σε ένα χρόνο €99. Στην πραγματικότητα το επιτόκιο δανεισμού του γερμανικού δημοσίου δεν έφτασε ποτέ το -1%. Έχει φτάσει όμως το -0,024%. Γιατί όμως κάποιος να χάσει έστω και οριακά ένα μικρό κομμάτι των χρημάτων του δανείζοντας στο Γερμανικό δημόσιο; Δεν είναι προτιμότερο να αφήσει απλώς τα χρήματά του σε μια τράπεζα;
Στην πράξη βέβαια αυτοί που δανείζουν το Γερμανικό δημόσιο με αρνητικά επιτόκια είναι οι Γερμανικές τράπεζες. Οι ίδιες τράπεζες που για να δανείσουν την Ισπανία απαιτούν 7%. Με πια λογική όμως ένας τραπεζίτης αποδέχεται μια επένδυση (στην περίπτωσή μας την παροχή δανείου στο Γερμανικό Δημόσιο) η οποία αποφέρει μείωση των κεφαλαίων του; Δεν θα ήταν προτιμότερο να μη δανείσει στο Γερμανικό δημόσιο και να επενδύσει τα ίδια χρήματα δανείζοντάς τα στην Ισπανία με επιτόκιο 3,5% για παράδειγμα, διασφαλίζοντας έτσι τη δυνατότητα του Ισπανικού Δημοσίου να τον αποπληρώνει στο διηνεκές;
Μόνο μία εξήγηση μπορεί να σκεφτεί κανείς. Ένας τραπεζίτης στην ουσία χαρίζει χρήματα στη Γερμανία, έτσι ώστε αυτή να διασφαλίσει με τις πολιτικές της, ως ηγέτιδα της Ευρωζώνης, ότι η Ισπανία θα αποπληρώνει τα δάνεια του 7 ή του 4,5-5% που τις χορηγούνται στο διηνεκές μέσω της υιοθέτησης μέτρων λιτότητας που αφαιρούν εισόδημα από τον Ισπανικό λαό και τα μεταφέρουν στους Γερμανούς τραπεζίτες.
Αυτός είναι και ο λόγος που ο δανεισμός των βορειοευρωπαϊκών χωρών, ακόμα και με αρνητικά επιτόκια παραμένει χαμηλός. Αν ένας επιχειρηματίας δρούσε ανεξάρτητα και του προσφερόταν αρνητικό επιτόκιο τι θα έκανε; Δε θα δανειζόταν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα για να τα επενδύσει και να αποκομίσει όσο το δυνατό μεγαλύτερο κέρδος; Ακόμα και στην τράπεζα να τα άφηνε πάλι κερδισμένος θα ήταν …
[1] Πραγματικό επιτόκιο = Επιτόκιο – Πληθωρισμός
oikonomica 
Δεν ειναι δεδομενο οτι μια τοποθετηση χρηματων πρεπει να αποδιδει κερδος στον κεφαλαιουχο. Σκεφτειτε κατ’ αναλογια εναν παραγωγο ενεργειας που παραγει περισσοτερο ρευμα απο αυτο που χρειαζονται οι καταναλωτες – οχι κερδος δεν εχει, ουτε να το αποταμιευσει δεν μπορει! Ασε που συμφωνα με μερικες θρησκειες ειναι αμαρτια η αποκομιση κερδους απο τη διαχειριση κεφαλαιου 🙂
Τελος παντων, θεωρω την εξηγηση που δινεις στην προτελευταια παραγραφο αυθαιρετη, ισως και προ(κατ)ειλημμενη. Ο τραπεζιτης απλως επιδιωκει να μεγιστοποιησει το οφελος (τοκο), διατηρωντας τη βεβαιοτητα οτι θα του επιστραφει το κεφαλαιο (risk management). Συγκυριακα ή συστημικα αυτο τυγχανει να το πετυχαινει δανειζοντας τη Γερμανια. Δεν προκυπτει οτι ο τραπεζιτης επιδεικνυει καποιου ειδους αλληλεγγυη προς τον ισπανο συναδελφο του ή ενδιαφερεται να ασκησει οποιουδηποτε ειδους πολιτικη που θα βλαψει τον ισπανικο λαο.
Συνεχισε την ενδιαφερουσα δουλεια.
Σίγουρα δεν είναι δεδομένο ότι μια επένδυση θα αποδίδει πάντα κέρδος. Όταν μια επένδυση όμως είναι εκ των προτέρων σίγουρο ότι θα αποφέρει ζημίες; Και σίγουρα αν ένας τραπεζίτης είχε στο νου του θρησκευτικούς περιορισμούς θα έκανε άλλη δουλειά.
Η εξήγηση στην προτελευταία παράγραφο είναι σίγουρα αυθαίρετη. Κανένας δεν μπορεί να ξέρει τι συνεννοήσεις γίνονται στα παρασκήνια. Λίγες μόνο αποκαλύπτονται όπως η χειραγώγηση του LIBOR που απόφερε στον τραπεζικό τομέα δισεκατομμύρια λίρες.
Όσο για τη διασφάλιση της επιστροφής του κεφαλαίου. Ούτε αυτή διασφαλίζεται με το αρνητικό επιτόκιο.
Ο τραπεζίτης δεν επιδεικνύει αλληλεγγύη στον Ισπανό συνάδελφό του. Και Γερμανικές τράπεζες παρέχουν τα κεφάλαια για το δανεισμό στην Ισπανία. Και σίγουρα δεν ενδιαφέρονται για να βλάψουν τον Ισπανικό λαό. Απλώς αναζητούν ευκαιρίες κέρδους. Και ποια μεγαλύτερη ευκαιρία από το να καταστήσουν μία ολόκληρη χώρα έμμεσο πελάτη τους, να τους αποδίδει μόνιμα μεγάλο τμήμα του πλούτου που παράγει;
Μήπως αυτός που τα τοποθετεί με 0% ή και μείον ποντάρει στο ότι η Γερμανία μπορεί να ξαναγυρίσει στο μάρκο που θα είναι σίγουρα υπερτιμημένο μετά το υποτιμημένο ευρώ (αφού έφυγε η Γερμανία) οπότε όχι μόνο έσωσε το κεφάλαιο του αλλά κατέγραψε και 40-60% κέρδη?
Λογική σκέψη. Άμα ήθελε βέβαια να γλιτώσει τον κίνδυνο του Ευρώ θα μπορούσε να επιλέξει ένα επενδυτικό προϊόν σε δολάρια ή γιέν. Αν φοβόταν τις σταδιακές υποτιμήσεις αυτών των νομισμάτων θα μπορούσε να επιλέξει ελβετικά φράγκα, τα οποία έχουν τουλάχιστον θετικό ονομαστικό επιτόκιο. Επιλογές υπάρχουν. Η επιλογή αρνητικών επιτοκίων είναι πάντα τουλάχιστον ύποπτη.